Ülkemizde sağlığın pek çok alanında olduğu gibi, kanser kayıtçılığı konusunda da büyük bir ihmal, ilgisizlik ve umursamazlık bulunmaktadır. Kanser istatistikleri olmadan kanserle mücadele edilemez, bilimsel veriye dayalı sağlık politikaları oluşturulamaz, erken tanı ve tarama programları planlanamaz, ilaç, sağlık alt yapısı planı yapılamaz. Plan yapılamadığı için şimdi olduğu gibi hastalar yatacak yer, tedavi olacak ilaç bulamaz.
Ülkemizdeki Kanser Kayıtçılığı ve Kanser Tarama Projesi İş birliği Protokolü, Şubat 2015’te Doğu Akdeniz Üniversitesi Rektörlüğü ile Sağlık Bakanlığı arasında imzalanmıştır. Gerekli eğitimlerin tamamlanmasının ardından, KİDEM olarak bilinen Kuzey Kıbrıs Kanser İzleme, Değerlendirme ve Eğitim Merkezi 2016 yılında Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi bünyesinde kurulmuş ve toplum tabanlı kanser kayıtçılığı çalışmalarına başlamıştır. 2018 yılının Eylül ayında Kanser Bildirim Yasası KKTC Meclisi’nde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Ancak birçok yasada olduğu gibi, tüzük çalışmaları yapılmadığı için yasa uygulamaya geçirilememiş ve fiilen inaktif kalmıştır.
2012–2022 yılları arasındaki 10 yıllık kanser verileri basınla paylaşılmış olsa da, bu veriler hâlâ Ulusal Kanser Raporu haline getirilmemiştir. Bu raporun hazırlanması için Ortadoğu ve Doğu Akdeniz Resmi Kanser Kayıt Merkezi olan Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Kanser Dairesi ile iş birliği süreci başlatılmış, gerekli tüm girişimler yapılmış olmasına rağmen Sağlık Bakanlığı tarafından herhangi bir ileri adım maalesef atılmamıştır.
2023–2024 kanser sonuçları da hazır olmasına rağmen, Meme Kanseri Farkındalık Ayı geçmiş olmasına karşın kamuoyu ile hiçbir bilgi paylaşımı yapılmamıştır. Bugün Kanser Kayıt Merkezi yalnızca bir kanser kayıt elemanı ile çalışmaktadır. Şubat 2025’te ilgili doktorun emekli olmasından bu yana hiçbir hekim görevlendirilmemiştir. Emekli olan hekimin gönüllü destek talepleri ise Bakanlık tarafından ilgisizilik ve umursamazlıktan yanıtsız bırakılmıştır. Bu durum, ülkemizde kanserle kurumsal mücadelede ciddi bir ilgisizlik ve buna bağlı çöküş yaşandığını göstermektedir.
Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği olarak Sağlık Bakanlığı’nı acilen harekete geçmeye çağırıyoruz. Kanser kayıtçılığı güçlendirilmeli, Kanser Bildirim Yasası aktifleştirilerek yürürlüğe konulmalı, tüzük çalışmaları ivedi tamamlanmalıdır. Kanser Kayıt Merkezi personel açısından güçlendirilmeli, gerekli uzman hekim, kayıtçı görevlendirmeli ve teknik alt yapı güçlendirilmelidir. Ulusal Kanser Raporu, ilgili kurumlarla iş birliği içinde hazırlanarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır. Ülkenin nüfus ve bölge bazlı kanser verilerini sağlayacak güvenilir ve sürdürülebilir bir kayıt sistemi en kısa sürede yeniden işler hale getirilmelidir.
Kanser kayıtçılığı olmadan ülkenin sağlık geleceği görülemez, risk faktörleri belirlenemez, tarama politikaları oluşturulamaz, kaynak kullanımı ve ihtiyaçlar planlanamaz. Bu nedenle Kanser Kayıt Merkezi’nin güçlendirilmesi, ülkemizin kanserle mücadelesi açısından hayati önem taşımaktadır. Sağlık Bakanlığı’nı, ülkemizin sağlık geleceğini korumak adına bir an önce gerekli adımları atmaya davet ederiz.
Ülkemizde kalp damar hastalıkalrıdnan sonra 2.en sık ölüm nedeni olan kanser, yalnızca hastaları ve ailelerini değil; ülke ekonomisini, iş gücünü ve toplum sağlığını da olumsuz etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu nedenle kanser olgularının doğru şekilde kaydedilmesi ve istatistiksel dağılımlarının ortaya konması, etkili tarama, kontrol ve önleme çalışmalarının temelini oluşturur. En sık görülen kanser türleri, yaş ve cinsiyete göre dağılımlar, erken tanı oranları ve bölgesel farklılıklar ancak güçlü bir kayıt sistemi ile tespit edilebilir. Kanser istatistiklerinin bilinmesi, risk faktörlerinin belirlenmesinde, mücadele önceliklerinin tespit edilmesinde ve toplumun bilinçlendirilmesinde kritik rol oynamaktadır.
Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği olarak, kanserle etkin mücadele için gerekli tüm adımların bir an önce atılmasını talep eder; kanserlerin bölgesel, cinsiyet, yaş ve tür dağılımlarının açıklanmasını talep ederiz. Halk sağlığını koruma amacımız doğrultusunda konunun takipçisi olacağımızı ve Sağlık Bakanlığı’na her türlü desteği herzaman olduğu gibi vermeye hazır olduğumuzu belirtmek isteriz.
Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği Yönetim Kurulu(a)
Kanser Çalışma Grubu
Uzm. Dr. Minel ÖZEN, MD
